Każde schody trwale wbudowane w obiekt budowlany, mające wpływ na spełnienie jego właściwości użytkowych oraz wymagań podstawowych, zaliczone są do wyrobów budowlanych i podlegają rygorom obowiązującym wyroby budowlane.
Wyroby budowlane w każdym przypadku podlegają wymaganiom określonym w zbiorach przepisów zarówno międzynarodowych Unii Europejskiej jak i krajowych. Z racji tej samej grupy wyrobów – wyroby budowlane – zasady wprowadzania na rynek schodów metalowych zasadniczo nie różnią się od pozostałych wyrobów budowlanych. Nie ma odrębnych przepisów dotyczących wyłącznie schodów metalowych. Jedynie w zakresie samego wytwarzania są określone specyficzne wymagania, które dotyczą stalowych czy aluminiowych konstrukcji nośnych budowlanych.
Dla wyrobów budowlanych, w tym schodów, również stalowych, wymagania prawne na poziomie unijnym reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG. Jako wyrób budowlany należy rozumieć wyrób o którym mowa w art. 2 pkt 1 rozporządzenia. Wprowadzanie wyrobów budowlanych na polski rynek regulowane jest przez wspomniane rozporządzenie oraz Ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych z późniejszymi zmianami. Ponadto wymagania określa także zharmonizowana z rozporządzeniem norma EN 1090-1 (PN-EN 1090-1), która jest obowiązkowa we wszystkich krajach unijnych.
W ustawodawstwie unijnym zasadą jest, że przepisy krajowe nie mogą się różnić względem przepisów unijnych jeśli chodzi o wymagania tzn. nie mogą one obniżać poziomu wymagań przepisów wyższej rangi jakimi są przepisy unijne. W Polsce zgodność prawa unijnego i krajowego jest akceptowana do poziomu ustawy tzn. prawo unijne w danej kwestii ma pierwszeństwo tylko nad ustawami.
Dodatkowo każdorazowo należy wziąć pod uwagę wymagania wynikające z innych przepisów, tj. przepisy dotyczące ochrony środowiska, bezpieczeństwa użytkowania czy trwałości.
Jak wynika z powyższego chcąc spełnić wszystkie wymagania trzeba zapoznać się z wieloma dokumentami zarówno obowiązujących w UE jak również na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. To samo należy uczynić w przypadku wytwarzania wyrobu budowlanego przeznaczonego na inne rynki krajowe państw członków unii europejskiej.
Regulacje prawne i techniczne obowiązujące na terenie UE:
Akty prawne:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające Dyrektywę Rady 89/106/EWG.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające procedury dotyczące stosowania niektórych krajowych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające decyzję nr 3052/95/WE
Regulacje techniczne dla wyrobów stalowych:
- Grupa norm Eurokody EN 1990 – EN 1999 – zasady projektowania i wykonywania konstrukcji budowlanych
- Norma EN 1090-1 – wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych
- Norma EN 1090-2 – Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 2: Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji stalowych
- Norma EN 1090-4 – Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 4: Wymagania techniczne dotyczące profilowanych na zimno stalowych elementów konstrukcyjnych oraz konstrukcji poszycia dachów, sufitów, stropów i ścian.
Regulacje prawne i techniczne obowiązujące na obszarze Polski:
Akty prawne:
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające Dyrektywę Rady 89/106/EWG.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 764/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiające procedury dotyczące stosowania niektórych krajowych przepisów technicznych do produktów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim oraz uchylające decyzję nr 3052/95/WE
- Ustawa Prawo budowlane z dnia 07 lipca prawo budowlane z późniejszymi zmianami
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych z późniejszymi zmianami
Akty wykonawcze:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym wraz z późniejszymi zmianami
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z późniejszymi zmianami.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. w sprawie krajowych ocen technicznych wraz z późniejszymi zmianami
Regulacje techniczne:
- Norma EN 1090-1 – wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych
- Norma EN 1090-2 – Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 2: Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji stalowych
- Norma EN 1090-4 – Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych – Część 4: Wymagania techniczne dotyczące profilowanych na zimno stalowych elementów konstrukcyjnych oraz konstrukcji poszycia dachów, sufitów, stropów i ścian
- Grupa norm Eurokody EN 1990 – EN 1999 – zasady projektowania i wykonywania konstrukcji budowlanych
- krajowe normy dotyczące projektowania, które można stosować do 01.01.2021r.
Rozporządzenie 305/2011.
Rozporządzenie 305/2011 obowiązuje w całości od 1 lipca 2013 r., określa tzw. system europejski wprowadzania wyrobów do obrotu (w którym stosowane jest oznakowanie CE), a jego przepisy stosowane są bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Rozporządzenie to ustanawia zharmonizowane warunki wprowadzania wyrobów budowlanych na rynek. Rozporządzenie to dotyczy wyrobów budowlanych, które są wytwarzane w oparciu o normy zharmonizowane lub dla których producent uzyskał europejską ocenę techniczną. Ocenę taką wydaje jednostka JOT (jednostka oceny technicznej – art. 29) na dobrowolny wniosek producenta. Schody metalowe, wytwarzane w oparciu o normę zharmonizowaną EN 1090-1/EN 1090-2 również podlegają tym wymaganiom i mogą być wprowadzone do obrotu wyłącznie zgodnie z tym rozporządzeniem.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych.
Ustawa o wyrobach budowlanych przenosi przepisy Rozporządzenia 305 na poziom krajowy. Ustawa reguluje wprowadzanie wyrobów budowlanych na rynek polski, kontrolę tych wyrobów wprowadzonych do obrotu i działań organów administracyjnych w tym zakresie. Obejmuje swymi regulacjami zarówno wyroby budowlane podlegające rozporządzeniu 305/2011 jak również te które mu nie podlegają, tzn. nie są wytwarzane w oparciu o normy zharmonizowane ani dla których nie wydano europejskiej oceny technicznej, a które są wprowadzane na rynek polski.
Ustawa dopuszcza do wprowadzenia na rynek krajowy także wyrób budowlany, np. schody stalowe, wykonany wg indywidualnej dokumentacji technicznej sporządzonej przez projektanta obiektu. Zasady wprowadzenia reguluje Art. 10. Ustawy.
Powyższe dwa dokumenty są zasadniczymi, umożliwiającymi wprowadzenie wyrobów budowlanych na rynek UE i polski oraz obrotu nimi.
Ponadto, przy wprowadzaniu na rynek krajowy, należy brać pod uwagę przepisy:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 17 listopada 2016 r. w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym wraz z późniejszymi zmianami.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z późniejszymi zmianami.
Prócz spełnienia powyższych wymagań producent musi spełniać wymagania normy w zakresie wytwarzania, która określa sposób oceny zgodności elementów konstrukcyjnych. Zadania dla producenta oraz jednostki zewnętrznej zawiera zharmonizowana norma EN 1090-1.
Norma EN 1090-1.
Norma EN 1090-1 jest normą zharmonizowaną z rozporządzeniem 305/2011 (zgodnie z art. 2 pkt 10 rozporządzenia Nr 305/2011, „zharmonizowane specyfikacje techniczne” oznaczają normy zharmonizowane i europejskie dokumenty oceny) i stanowi ona zbiór wymagań do spełnienia przez producenta metalowych (stalowych i aluminiowych) wyrobów budowlanych. Zgodnie z nią producent musi dokonać oceny zgodności właściwości wyrobu wg wytycznych normy i posiadać wdrożony i certyfikowany system Zakładowej Kontroli Produkcji (CPR). Certyfikacji systemu może dokonywać wyłącznie jednostka posiadająca notyfikację Komisji Europejskiej. Norma zawiera także wymagania dotyczące systemu Zakładowej Kontroli Produkcji (FPC) w zakresie ogólnych postanowień jak też w obszarze personelu, wyposażenia, procesu projektowania, wyrobów konstrukcyjnych stosowanych w produkcji, specyfikacji elementu, oceny wyrobu, i postępowania z wyrobem niezgodnym. Całość sytemu jest opisana w dokumentacji systemowej: księga systemu, procedury i instrukcje. W systemie winny funkcjonować wyłącznie formularze które są opracowane jako załączniki do dokumentów systemowych.
Norma reguluje też częstotliwość inspekcji funkcjonowania systemu realizowanej przez jednostkę która wystawiła certyfikat oraz warunki przy których certyfikat jest utrzymany.
Po dokonaniu oceny certyfikacyjnej ZKP zewnętrzna jednostka wystawia certyfikat potwierdzający spełnienie wymagań przez producenta konstrukcji.
Z chwilą pozytywnej oceny zgodności właściwości wyrobu (badanie typu) z wymaganiami i uzyskaniu certyfikatu ZKP producent wystawia deklarację właściwości użytkowych i oznacza wyrób znakiem CE.
Zasady projektowania i wymagania techniczne dla wyrobów budowlanych zawierają również:
Grupa norm Eurokody PN-EN 199X:
Odpowiednie części Eurokodów zawierają reguły dotyczące projektowania. Eurokody jako jedyna podstawa projektowania obowiązywać będą od 01 stycznia 2021 roku. Aktualnie projektowanie może być realizowane wg dwóch różnych zestawów norm, które można stosować zamiennie. Są to: zestaw dotychczasowych polskich norm lub zestaw norm eurokodów.
Jedynym ograniczeniem, który zestaw i kiedy można stosować do projektowania, jest data złożenia dokumentów takich jak: wniosek o pozwolenie na budowę, wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego, wniosek o zmianę pozwolenia na budowę lub wniosek o zatwierdzenie zamiennego projektu. Złożenie musi nastąpić przed 1 stycznia 2021 r.
Przykładem eurokodu z ich szerokiej gamy jest np. dotyczący m.in. schodów:
Eurokod PN-EN 1991-1-1 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje — Część 1-1: Oddziaływania ogólne — Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach.
Norma EN 1090-2.
Norma EN 1090-2 (PN EN 1090-2) jest normą wskazaną przez normę zharmonizowaną jako zbiór reguł technicznych w zakresie wykonania stalowych elementów konstrukcyjnych, których spełnienie jest konieczne do potwierdzenia zgodności. Schody stalowe winny być wykonywane zgodnie z jej wymaganiami. Zasady w niej zawarte dotyczą stosowanych wyrobów konstrukcyjnych, obróbki, scalania, spawania, łączenia mechanicznego, montażu, zabezpieczeń powierzchni, tolerancji geometrycznych wykonania, kontroli, badań i działań korygujących, czyli wszystkich etapów wytwarzania wyrobu budowlanego. Załączniki do normy zawierają wytyczne, informacje dodatkowe, tabelaryczne zbiory tolerancji wykonania, rozwiązania ochrony przed korozją, wymagania montażowe czy wymagania dotyczące śrub.
Istotną jest też znajomość przepisów lokalnych w miejscu eksploatacji schodów (wyrobu budowlanego) i uwzględnienie ich w procesie projektowania i wytworzenia, jak choćby wymagania antykorozyjne.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z późniejszymi zmianami.
Istotnym warunkiem jest spełnienie wymagań rozdziału 4. Schody i pochylnie z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Oznaczenie CE.
Po spełnieniu wszystkich wcześniej wymienionych wymagań producent przystępuje do oznaczenia wyrobu budowlanego znakiem CE.
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającym wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 339/93:
ROZDZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 2:
20)„oznakowanie CE” oznacza oznakowanie, za pomocą którego producent wskazuje, że produkt spełnia mające zastosowanie wymagania określone we wspólnotowym prawodawstwie harmonizacyjnym przewidującym jego umieszczanie
ROZDZIAŁ IV
OZNAKOWANIE CE
Artykuł 30:
Ogólne zasady dotyczące oznakowania CE
Zgodnie z tym rozporządzeniem:
Oznakowanie CE, wskazujące na zgodność produktu, jest widoczną konsekwencją całego procesu obejmującego w szerokim sensie ocenę zgodności.
Oznakowanie CE powinno stanowić jedyne oznakowanie zgodności wskazujące na zgodność danego produktu ze wspólnotowym prawodawstwem harmonizacyjnym.
Wprowadzanie wyrobu budowlanego na rynek.
Należy zauważyć pewne różnice we wprowadzaniu wyrobu budowlanego na rynek europejski (unijny) i na rynek krajowy (rynek polski). Na rynku unijnym wyrób budowlany, w naszym przypadku schody stalowe, przed wprowadzeniem ich do obrotu wytwórca ma obowiązek opracować dla nich deklarację właściwości użytkowych oraz oznaczyć wyrób znakiem „CE”. Deklarację tą wytwórca jest zobowiązany dostarczać z każdym egzemplarzem wyrobu udostępnionego na rynku. Mówią o tym art. 4 i 6 oraz art. 7, 8 i 9 rozporządzenia Nr 305/2011.
Oznaczeniem CE na wyrobie budowlanym producent wskazuje, że bierze na siebie odpowiedzialność za zgodność tego wyrobu z deklarowanymi właściwościami użytkowymi oraz za jego zgodność ze wszystkimi mającymi zastosowanie wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Nr 305/2011.
Natomiast w przypadku wyrobu wyprodukowanego przez wytwórcę, którego siedziba znajduje się na terenie Rzeczpospolitej Polskiej, wprowadzanego wyłącznie na rynek krajowy ustawa o wyrobach budowlanych (art. 5 ust 2) pozwala na oznaczenie go znakiem wyrób budowlany. Należy tu jednoznacznie zaznaczyć, że takie postępowanie jest dozwolone tylko w przypadku wyrobu, który nie jest objęty normą zharmonizowaną po okresie jej koegzystencji oraz wyrobu dla którego nie została wydana europejska ocena techniczna. Wytwórca musi dokonać oceny zgodności, która obejmuje właściwości użytkowe wyrobu budowlanego. Po dokonaniu oceny wytwórca wystawia krajową deklarację właściwości użytkowych zgodnych z normą wyrobu lub krajową oceną techniczną. Dokumenty te wydaje wyłącznie na własną odpowiedzialność.
Jeśli wyrób jest objęty normą zharmonizowaną lub została dla niego wystawiona europejska ocena techniczna z którą jest zgodny, to wprowadzenie go na rynek polski jest możliwe wyłącznie na zasadach określonych w rozporządzeniu.
Dla uzupełnienia należy jeszcze wspomnieć o odrębnych przepisach dotyczących specyficznych warunków wynikających choćby z przeznaczenia/zastosowania schodów stalowych jako wyrobów budowlanych takich jak: schody ewakuacyjne, schody dostępowe, schody proste, schody spiralne, wymagana nośność, wymiary itp. Niezbędne jest także spełnienie przepisów p.pożarowych, ochrony środowiska, zabezpieczeń antykorozyjnych.
Powyższe informacje stanowią duży skrót z obszernego zagadnienia jakim są zasady i warunki wprowadzania na rynek UE wyrobów budowlanych, w tym konstrukcji schodów metalowych, z uwzględnieniem ich roli w obiekcie budowlanym. Aby nie popełnić błędu niezbędna jest szczegółowa znajomość wymienionych przepisów.
Nadmienić należy, że są schody, które stanowią ciągi komunikacyjne jako środki dostępu do np. maszyn, wówczas obowiązuje wykonanie zgodne z dyrektywą maszynową 2006/42/WE Parlamentu europejskiego i Rady w sprawie maszyn oraz norm: PN-EN ISO 14122-1 Maszyny. Bezpieczeństwo. Stałe środki dostępu do maszyn. Część 1: Dobór stałych środków dostępu między dwoma poziomami; PN-EN ISO 14122-3 Bezpieczeństwo maszyn. Stałe środki dostępu do maszyn. Część 3: Schody, schody drabinowe i balustrady.
W każdym przypadku można korzystać z pomocy Punktu kontaktowego do spraw wyrobów budowlanych w Głównym Urzędzie Nadzoru Budowlanego oraz Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.
Zapraszamy do zapoznania się z ofertą schodów stalowych produkowanych przez TLC.
GALERIA
